به گزارش جهانگیریه؛ آب، مهمترین عامل طبیعی برای حیات بشر و منشاء تشکیل تجمع‌های انسانی است. در ایران به دلیل گرم و خشک بودن بخش عمده‌ای از کشور، در طول سال باران کافی نمی بارد و بیشتر رودخانه‌ها فصلی است و در نتیجه دسترسی دائمی به آب وجود ندارد که از دیرباز تمهیدات گوناگونی از جمله احداث بند، قنات و آب انبار جهت تأمین آب شیرین در فصول خشک سال اندیشیده شده است.

آب انبار همان گونه که از نام آن مشخص است، برای ذخیره آب در فصول پر آب و استفاده از آن در بقیه ایام سال می‌باشد. آب‌انبار، حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب در زیر زمین ساخته می‌شود و در جنوب کشور به‌ ویژه در استان هرمزگان و جنوب استان فارس، مطمئن‌ترین و رایج‌ترین راه تأمین آب آشامیدنی بوده است و آب‌ انبار یکی از عناصر شاخص در سکونتگاه‌های کویری است. البته در این مناطق به آب‌انبارهای زیر زمینی، برکه گفته می‌شود.

احداث آب انبار در باور و ایمان مردم مناطق جنوب از اهمیت ویژ ای برخوردار است و هر کس سعی می کند که در حد توان و بنیه اش اقدام به ساخت آب انبار کند و یا در تعمیر و مرمت آن سهمی داشته باشد.

آب انبارها در مسیر آب باران و یا جویبارهای فصلی بنا می‌شوند و در اصطلاح هر آب انبار دارای یک و یا چند ممر است که آب باران آن حوالی را جمع‌آوری کرده و به داخل آب انبار هدایت می‌کند تا در آن ذخیره شود. از دلایل احداث آب انبار می توان به ذخیره آب برای زمان‌های خشکسالی و جنگ و همچنین خنک ماندن آب در تابستان اشاره کرد.

آب انبارها از نظر شکل و نوع ساخت به آب انبارهای گنبدی گود، آب انبارهای کنده شده در کوهستان، آب انبارهای صلیبی و آب انبارهای کشیده تقسیم می شوند اما در جنوب کشور بیشتر آب انبارها از نوع گنبدی گود است که معمولا با رنگ سفید در اطراف جاده ها و روستاها خودنمایی می کنند.

آب انبارها از سنگ و ساروج و یا سیمان ساخته می شوند و عمق آبگیر آنها از سطح زمین ۳ تا ۱۲ متر و قطر آنها نیز از 2 تا ۳۰ متر متغییر است و هر برکه دارای سه و یا چهار دریچه ‌است که از آنها، برای برداشتن آب به‌ وسیله سطل استفاده می‌کنند و همچنین هر برکه دارای یک تا سه دریچه مخصوص برای ورود آب به داخل آب انبار است و قسمت آبگیر آب انبار معمولاً بصورت استوانه و یا دایره‌ای شکل و سقف آنها نیز مخروطی شکل است.

در گذشته برای انتقال آب از آب انبار به منازل از وسیله‌ای بنام کندر استفاده می‌شد که آن عبارت بود از چوبی که روی دوش (کتف) گذاشته و دو حلب آب در دو انتهای آن باطناب آویزان می شد، اما امروزه به‌ وسیله تانکرهای آب این اقدام انجام می شود.

بیش از 800 حفره آب انبار در شهرستان بستک شناسایی شده است

رضا درخشنده رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان بستک به عنوان متولی آب انبارها در سطح شهرستان در مصاحبه با خبرنگار جهانگیریه گفت: از مهم ترین وظایف اوقاف، پیگیری در راستای شناسایی، احیا و احقاق حق موقوفات می باشد که این اداره در شهرستان بستک تاکنون بیش از 800 حفره آب انبار را شناسایی کرده است که نسبت به اخذ سند مالکیت 300 حفره آن اقدام شده است.

وی افزود: کلیه آب انبارهای شهرستان خیرساز است و این آب انبارها به عنوان مهمترین منبع تامین آب شرب مردم شناخته می شوند.

درخشنده ضمن اعلام خبر ثبت چند آب انبار شهرستان به عنوان آثار ملی افزود: تهیه شناسنامه موقوفات و بقاع متبرکه و همچنین شناسایی افراد متعهد و تعیین آنها به عنوان امین موقوفات در شهرها و روستاها و تعیین حریم موقوفات از مهمترین اقدامات این اداره بوده است.

اکثریت مردم شهرستان بستک از آب،آب انبار ها برای شرب استفاده می کنند

دکتر محمد رسول رحمن شناس مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بستک در مصاحبه با خبرنگار جهانگیریه گفت: برآوردها نشان می دهد که اکثر مردم شهرستان بستک از آب آب انبار ها برای شرب استفاده می کنند و بررسی ها حاکی از آن است که  95درصد آب، آب انبارهای سطح شهرستان نیز برای شرب مورد استفاده قرار می گیرند، در نتیجه سالم سازی این آبها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی افزود: به دلیل حجم زیاد مواد آلی موجود در آب انبار ها امکان کلر زنی آب انبارها وجود ندارد زیرا درصورت این اقدام، ترکیب کلر با این مواد آلی سرطان زاست. لذا توصیه می شود مردم،منابع آب خانگی خود را  کلرزنی کنند،یا از کلر مادر استفاده نموده و  یا بعد از جوشاندن آب،آن را مورد استفاده قرار دهند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بستک بیان کرد: بیشتر مردم حتی در مکان هایی که آب شرب بهداشتی در دسترس دارند از آب آب انبارها برای شرب استفاده می کنند و دلیل اقدام خود را طعم و مزه خوب آب باران اعلام می نمایند.

وی افزود: در تمام روستاها، بهورزان آموزش های لازم را در خصوص کلر زنی به مردم می دهند و حتی از آب انبارها و آب های لوله کشی نیز کلر سنجی نموده و نمونه آب را جهت بررسی آلودگی میکروبی  و انداره گیری مواد شیمیایی آن به شبکه بهداشت و درمان ارسال می نمایند که بعضا مشاهده می شود کلرزنی آب شبکه های لوله کشی به درستی انجام نمی شود که این مهم توجه و دقت بیشتر هیات امنای آب بعضی از روستاها، اداره آب و فاضلاب روستایی و شهری و آب داران را به کلر زنی می طلبد.

رحمن شناس هشدار داد: مردم در استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی نیز باید دقت کنند زیرا تعدادی از همشهرستانی های عزیز این دستگاه را به گونه ای تنظیم می کنند که تمام مواد معدنی مفید آب را از بین می برد؛ این در صورتی است که برخی از این مواد معدنی برای بدن انسان لازم و ضروری است به عنوان مثال از بین رفتن فلوئور و کلسیم آب، سبب پوسیدگی دندان و پوکی استخوان می شود.

در پایان لازم شد چند نکته بیان شود که می تواند از مشکلات بعدی جلوگیری کند، با  توجه به استفاده مردم از آب انبارها، پاکسازی، مرمت و لایروبی آنها باید مدنظر متولیان امر قرار گیرد و برای جلوگیری از سقوط افراد و یا احیانا حیوانات به درون آب انبارها، درب دار کردن آنها باید در دستور کار قرار گیرد و با در نظر گرفتن این نکته که این منابع آب می تواند در مواقع خشکسالی راه نجات مردم باشد باید از تجاوز سودجویان به ممر آب انبارها و همچنین استفاده بی رویه تانکرداران از آب آنها برای مصارف ساختمانی و آبیاری درختان جلوگیری شود.

گفتنی است چند سالی است که در شهرستان بستک موسسه حافظان طبیعت جهانگیریه برای حفظ و نگهداری محیط زیست تلاش می کند که گوشه ای از فعالیت های آنان، احداث و بهسازی آب انبارها در دامن طبیعت است که حمایت از آنان می تواند آنها را در پیمودن این راه یاری کند.

شهرستان بستک با جمعیتی 80 هزار نفری در 230 کیلومتری بندرعباس واقع شده است.

انتهای خبر/ مرتضی دلاوری