به گزارش جهانگیریه؛ شهرستان بستک با معماری منحصر به فرد خود در جنوب ایران قرار دارد که در زمان‌های نه چندان دور، نقش مهمی در فرهنگ کرانه‌های خلیج فارس داشته است.
اهمیت فرهنگی، مذهبی و بازرگانی آن در سده‌های گذشته نقش مرکزی برای این شهر در منطقه ایجاد کرده بود که معماران این شهر با حضور در مناطق پیرامون، شیوه معماری خود را فراتر از محدوده بستک، تا بندرلنگه و بسیاری از کرانه‌های شمالی و جزایر خلیج فارس گسترش دادند.
از سال ۱۸۹۰ میلادی به بعد، و همزمان با مهاجرت گسترده بازرگانان بستکی ایران به کشور امارات، محله‌ای به دست معماران بستکی در دبی بنا شد و به یاد بستک ایران، بستکیه نام گرفت. این محله قدیمی در مجاورت موزه دبی قرار دارد که دارای خانه‌هایی با معماری قدیمی، کوچه‌های باریک و بادگیرهای مرتفع است و نشان از نوع زندگی مردم در دبی قدیم است.
این محله اگرچه به عنوان میراث فرهنگی دبی، در تبلیغات دولتی امارات معرفی می‌شود، اما بنا به شواهد، نمونه آشکاری از خلاقیت و هنر معماران بستکی در کرانه‌های جنوبی خلیج فارس است؛ افزون بر این‌که ردپای تاثیر معماری بستکی در آنسوی خلیج فارس، تنها محدود به بستکیه دوبی نیست و باید از شیوه معماری بستکی به عنوان سبکی فراگیر و مهم در دو سوی خلیج فارس یاد کرد.
جالب اینجاست در کشور امارات بادگیرهای ایرانی را در ابنیه خود به کار می‌برند و حتی برای ساخت آن مسابقاتی نظیر مسابقه “بادگیر طلایی” برگزار می کنند اما در کشور ما، احساس نیاز به این معماری در مناطق مرزی ایران و حتی شهر بستک بسیار کم شده است و ساخت و سازهای جدید، رابطه‌ای با معماری سنتی این شهر ندارد، حتی از نظر فرم، مصالح و ملاحضات طراحی، گاه در تناقض با آن است.
آثار معماری بومی شهر بستک و دیگر بناهای منطقه، آیینه تاریخ و فرهنگ و تأثیر پذیرفته از اقلیم خاص بستک است و بناهایی همچون قلعه خوانین جهانگیریه، منزل بنی‌عباسیان، کاروانسرای بستک، حمام خانی بستک، منزل کاظم، منزل بوخش، بنگله کریکی و صدها بنا و آثار باستانی به وضوح نشان دهنده معماری اصیل ایرانی و اسلامی هستند که در سطح شهرستان بستک از گذشتگان به جا مانده و می توانند پس از مرمت اصولی، جاذبه ای برای گردشگران و مسافران باشند اما متاسفانه این بناها یکی پس از دیگری در حال نابودی است و هنر معماری بستکی در منزل خودش دستخوش فراموشی شده که نمونه بارز آن تخریب منزل صولت‌الملک در اسفند ماه سال گذشته بود که با لودر و کامیون از جا برداشته شد.
این منزل روزگاری مقر حکمرانی محمد تقی خان صولت المک حاکم بستک و جهانگیریه بوده که بر بخش هایی از بنادر و جزایر خلیج فارس تا لارستان حکمرانی می کرده است.
عدم همکاری و دخالت مورد انتظار از جانب سازمان‌ها و ادارات دولتی و عدم همکاری لازم از سوی مالکین منازل، نداشتن جدول بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی از سوی متولیان فرهنگی برای حفظ این آثار ارزشمند، بی‌توجهی به این میراث ارزشی و فرهنگی از جانب مردم و عدم پیگیری و مطالبه گری جامعه از دلایل نابودی این آثار است.
فرهنگسازی، معرفی، ارزش سازی و آگاهسازی در خصوص هنر معماری بستکی در سطح شهرستان، استان و حتی کشور با برگزاری جلسات، گردهمایی ها و ایجاد کارگروهی مشترک از معماران، متخصصان، صاحب نظران، معتمدین و مسئولین، برای ارائه راه حل پیشنهادی جهت برون رفت از این بحران می تواند کارگشا باشد.
جذب سرمایه گذاران خارج از شهرستان، بودجه گیری از ادارات مرتبط در استان و حتی درخواست یاری از سوی خیرین درون شهرستان، جهت جلوگیری از تخریب این آثار که جزئی از هویت بستکی است می تواند به روند بازسازی و حفظ آثار موجود کمک کند.
گزارشگر:مرتضی دلاوری
انتهای پیام/م
